I-GİRİŞ
Türkiye İstatistik Kurumunun 04/03/2022 tarihli haber bülteninde yer aldığı üzere 2021 yılına ilişkin verilere göre ülkemiz nüfusunun %23’ü 15-29 yaş aralığındadır. Yaklaşık 19.5 milyon kişiye tekabül eden bu nüfus Avrupa Birliğine üye 27 ülkenin 22’sinin nüfusundan (ayrı ayrı ülke bazından toplam nüfuslarından) fazladır. 10/02/2016 Tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6663 Sayılı Kanun 1.maddesiyle Gelir Vergisi Kanunun (GVK) mülga mük. 20.maddesi yeniden düzenlenmiş ve şartları taşıyan genç girişimcilerin üç vergilendirme dönemi süresince her vergilendirme dönemi için ayrı ayrı 75.000 TL’ye kadar olan kazançları gelir vergisinden istisna tutulmuştur. 01/06/2018 Tarihinden itibaren söz konusu gelir vergisi istisnasından yararlananların bir kısmına 5510 Sayılı Kanunun 81/1-k maddesiyle bir yıl süreyle SGK prim teşviki (BAĞ-KUR desteği) imkânı da sağlanmıştır. Gerçek kişilerin 2021 yılı gelirlerinin (kazanç ve iratlarının) konu edildiği gelir vergisi beyannamelerinin 31/03/2022 tarihine kadar verilmesi gerekmektedir. Nüfusumuzun önemli bir kısmını oluşturan gençlerden vergi mükellefiyeti tesis ettirenlerin yararlanabileceği söz konusu istisnanın şartlarını hatırlamakta ve özellikli hususlara değinmekte fayda bulunmaktadır.
II-GELİR VERGİSİ MEVZUATI KAPSAMINDA GENÇ GİRİŞİMCİ İSTİSNASI
Genç girişimcilerde kazanç istisnası GVK’nın mük. 20.maddesinde düzenlenmiş olup mezkur düzenlemeye ilişkin usul ve esaslar 292 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirlenmiştir. Gelir İdaresi Başkanlığının özelge havuzu incelendiğinde mükelleflerin söz konusu istisna uygulamasına ilişkin birçok konuda tereddüde düştükleri anlaşılmaktadır. Biz de açıklamalarımızı kanun, tebliğ ve verilen özelgeler çerçevesinde yapacağız.
1-İstisnadan kimler yararlanabilir?
Esasında bu maddelere ön şart ya da mükellefiyet ve kazanç unsuru şartları da diyebiliriz. Zira aşağıdaki mükellef grubunda olmayan ya da söz konusu kazanç unsurlarına sahip olmayanlar diğer şartları sağlasalar dahi istisnadan yararlanamaz.
a-Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis ettiren,
b-Mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla yirmi dokuz yaşının doldurulmamış (diğer bir ifade ile otuz yaşından gün alınmamış),
c-Tam mükellef gerçek kişiler (GVK’nın 3. ve 4.maddesi kapsamında olanlar),
diğer şartları da sağlamaları halinde genç girişimci istisnasından yararlanabilirler.
2-İstisnadan yararlanma şartları nelerdir?
a-İşe başlamanın kanuni süresi içinde bildirilmiş olması,
b-Kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi (Çırak, kalfa veya yardımcı işçi çalıştırmak ya da seyahat, hastalık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak işinde bilfiil çalışmamak bu şartı bozmaz.),
c-Faaliyetin adi ortaklık veya şahıs şirketi bünyesinde yapılması hâlinde tüm ortakların işe başlama tarihi itibarıyla bu maddedeki şartları taşıması (Bu hükmün GVK’nın 1.maddesindeki gelirin şahsiliği ilkesiyle bağdaşmadığı görüşündeyiz),
d-Ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması hâli hariç olmak üzere, faaliyeti durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan veya kayın hısımlarından devralınmamış olması,
e-Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunmaması (Tebliğe göre mevcut işletmeye veya ortaklığa sonradan ortak olunması durumunda, diğer tüm şartları taşısalar dahi, ortakların hiçbiri bu istisnadan yararlanamaz. Bu ifade ortaklık kurulduğunda istisnadan yararlanan ve öteden beri ortak olanların istisna haklarını kaybedecekleri anlamına gelir).
Yukarıda sayılan şartlardan (d) ve (e) maddelerini peçelemeye karşı bir vergi güvenlik önlemi olarak nitelendirebiliriz.
3-İstisnadan yararlanmak için genç girişimci belgesi alma ya da bildirim zorunluluğu var mı?
Kanun ve tebliğde istisnadan yararlanmak için genç girişimci belgesi alma ya da bildirim zorunluluğu bulunmamaktadır (Gaziantep V.D. Başkanlığının 12/07/2019 tarih ve 16700543-120[18-515-112]-E.49678 sayılı özelgesi ile Şanlıurfa V.D. Başkanlığının 07/04/2017 tarih ve B.07.1.GİB.4.63.15.01-120-10978 sayılı özelgesi). Ancak 5510 SK’nın 81/1-k maddesi kapsamında prim teşvikinden yararlanmak için ilgi vergi dairesinden söz konusu istisna belgesinin alınarak sosyal güvenlik kurumuna ibraz edilmesi gerekir. Ayrıca istisnadan yararlanma şartlarının sağlanıp sağlanmadığının teyidini almak adına istisna belgesinin alınması yerinde olacaktır.
4-İstisna tutarı ne kadardır? Arta kalan kısımdan gelecek yıl faydalanılabilir mi?
Şartları taşıyan mükellefler ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar için her bir vergilendirme döneminde 75.000 TL’ye kadar istisnadan yararlanabilirler. Kanunda söz konusu istisna tutarının yeniden değerleme oranıyla her yıl artırılacağına dair bir hüküm bulunmamaktadır. Zarar edilmesi ya da istisna tutarının altında kazanç elde edilmesi halinde kalan istisna tutarı ertesi vergilendirme dönemine devretmez. Örneğin şartları taşıyan bir mükellefin 2020 yılında 35.000 TL ticari kazancı olması durumunda 40.000 TL’lik tutar bir sonraki vergilendirme dönemine devretmeyecektir. Vergi harcaması niteliğindeki bu istisnanın tutarsal olarak mükellef bazında ne kadarlık bir avantaj sağlayacağının tespiti ise ülkemizde yıllar itibariyle değişen ve artan oranlı olan gelir vergisi tarifesinin uygulanması sebebiyle mümkün değildir.
Comments